Truyền thuyết là gì? Phân biệt truyền thuyết với cổ tích

Truyền thuyết là gì? Phân biệt truyền thuyết với cổ tích

     Truyền thuyết là một loại truyện dân gian phản ánh quan điểm và cảm xúc của nhân dân đối với các nhân vật và sự kiện lịch sử. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu cho bạn về truyền thuyết là gì? Cũng như một số truyền thuyết nổi tiếng của Việt Nam.

1. Truyền thuyết là gì?

     Truyền thuyết là gì? Đó là câu hỏi mà nhiều người chưa có câu trả lời rõ ràng, dù đã đọc qua nhiều tác phẩm thuộc thể loại này. Truyền thuyết là một dạng văn học dân gian Việt Nam, kể về những nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử hoặc giải thích nguyên nhân của các lễ hội, phong tục, địa danh,… của người Việt.

     Truyền thuyết được coi như những “bằng chứng sống” của lịch sử, được truyền lại qua nhiều thế hệ bằng miệng hoặc bằng văn bản. Qua đó, ta có thể thấy được lòng kính trọng và biết ơn của dân tộc đối với tổ tiên, những người đã góp công xây dựng và bảo vệ quê hương.

     Trong sách giáo khoa lớp 10, ông Chu Xuân Diệu cho rằng truyền thuyết là những câu chuyện dân gian về các sự kiện và nhân vật thuộc lịch sử hoặc tôn giáo, được bổ sung thêm các yếu tố hư cấu do trí tưởng tượng của dân gian. Ví dụ như các truyền thuyết lịch sử Bà Trung, Bà Triệu, Lê Lợi hay các truyền thuyết tôn giáo Phật Giáo, Đạo Giáo,…

     Theo ông Đỗ Bình Trị (Ban KHXH), truyền thuyết lịch sử là những câu chuyện về các sự kiện và nhân vật trong quá khứ, được người xưa viết lại theo cách hiểu và đánh giá riêng của họ. Ông Trần Hoàng (ĐHSP Huế) lại cho rằng truyện truyền thuyết là cách dân gian phản ánh, nhận thức và giải thích lịch sử.

     Ngày nay, nhiều truyện truyền thuyết đã được chuyển thể thành phim ảnh và thu hút sự quan tâm của công chúng. Đây cũng là một cách hay để giới trẻ, nhất là trẻ em có thể học hỏi lịch sử một cách vui vẻ và dễ hiểu hơn.

2. Đặc trưng của truyền thuyết

     Truyền thuyết là loại hình kể chuyện bằng lời nói – Phương thức truyền đạt thông tin cổ nhất từ xưa đến nay, ngay cả khi không cần dùng chữ. Các đặc điểm của truyền thuyết có thể tóm tắt như sau:

     Truyền thuyết bắt nguồn từ sự kiện lịch sử

     Các chủ đề của truyền thuyết thường liên quan đến những sự kiện lịch sử quan trọng. Ví dụ đơn giản như: Truyền thuyết bánh chưng – bánh dày nói về nguồn gốc của hai loại bánh truyền thống ngày Tết của Việt Nam, xuất xứ từ thời Hùng Vương thứ 6.

     Truyền thuyết “Mị Châu – Trọng Thủy” kể về câu chuyện tình yêu của nàng công chúa dưới triều vua An Dương Vương. Câu chuyện mang lại bài học về lòng cảnh giác trước kẻ thù và sự phân biệt giữa công việc và tình cảm.

     Truyền thuyết có yếu tố hoang đường, kì ảo

     Truyền thuyết thường được thêm vào nhiều yếu tố hư cấu, tưởng tượng. Đây là điểm nổi bật khiến truyền thuyết thu hút được người nghe. Những yếu tố kì ảo này cũng phản ánh một phần quan điểm của nhân dân với sự kiện và nhân vật lịch sử.

     Truyền thuyết “Thánh Gióng” là một minh chứng cho sự hoang đường, kì ảo. Ai cũng biết đến chi tiết: Cậu bé Gióng 3 tuổi gặp sứ giả rồi bỗng dưng lớn nhanh như mơ. Chỉ trong một thoáng, cậu đã trở thành chàng trai khỏe mạnh. Sau khi tiêu diệt giặc Ân, Gióng bay lên trời từ núi Sóc. Đây là chi tiết được nhắc đến khi Gióng đã hoàn thành sứ mệnh. Nhân dân không muốn nghĩ đến sự hy sinh của Thánh Gióng và muốn nhớ mãi công lao của Phù Đổng Thiên Vương nên đã ca ngợi rằng: Gióng đã về cùng các vị thần.

     Nhân vật trong truyền thuyết đơn giản, chân thực

     Các nhân vật trong truyền thuyết thường được miêu tả khá ngắn gọn bằng vài câu, hoặc chỉ với vài tính từ. Tuy nhiên, điều này vẫn đủ để người nghe có thể hình dung được nhân vật.

     Nhân vật truyền thuyết được xây dựng trong bối cảnh đời sống hòa quyện với sự hư cấu, tưởng tượng. Điều này giúp cho nhân vật gần gũi hơn với người nghe mà vẫn giữ được sức hút riêng.

     Truyền thuyết có cốt truyện đơn giản, ít tình tiết

     Truyền thuyết thường thường sẽ chỉ xoay quanh một vấn đề duy nhất, với vài nhân vật chính và nhân vật phụ. Thể tích của một câu chuyện truyền thuyết cũng khá ngắn, không dài nhiều tập. Ví dụ: Câu chuyện “Con Rồng cháu Tiên” kể về cuộc hành trình diệt yêu, trừ hại cho dân làng của Lạc Long Quân và chuyện tình yêu giữa Lạc Long Quân và Âu Cơ.

     Truyền thuyết thể hiện thái độ của nhân dân

     Truyền thuyết là những câu chuyện do nhân dân sáng tạo ra và truyền tụng qua các thế hệ, phản ánh thái độ của họ đối với các sự kiện trong lịch sử.

     Truyền thuyết “Sơn Tinh – Thủy Tinh” nói về cuộc thi kén rể của Vua Hùng thứ 18. Hai người ứng cử là Sơn Tinh và Thủy Tinh, cả hai đều tài năng và giỏi giang. Nhưng khi xem xét kĩ, ta có thể nhận ra rằng vua Hùng có phần “ưu ái” Sơn Tinh hơn khi đặt ra điều kiện lễ vật. Vua Hùng yêu cầu mang đến: “Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi”. Đây đều là những sản phẩm của núi rừng nên Sơn Tinh không khó khăn gì trong việc chuẩn bị, trong khi Thủy Tinh gần như bất lực.

     Kết quả là Sơn Tinh giành được chiến thắng. Lý do gì khiến vua Hùng có sự ưu ái đó? Bởi vì Sơn Tinh đại diện cho núi rừng, con người và nhân dân. Còn Thủy Tinh biểu hiện cho thiên tai, bão lũ. Truyền thuyết kén rể dù đơn giản nhưng lại thể hiện mong ước chiến thắng thiên tai khắc nghiệt của nhân dân.

3. Phân biệt truyền thuyết với thần thoại và cổ tích

     Trong truyện truyền thuyết, ta thường gặp các biện pháp nghệ thuật như khoa trương, phóng đại, hư ảo, thần kỳ. Do đó, nhiều người hay nhầm lẫn truyền thuyết với thần thoại hay cổ tích.

     Phép màu và siêu nhiên xuất hiện trong ba thể loại văn học dân gian, nhưng chúng có vai trò và nội dung khác nhau. Chúng là biểu tượng cho sự vận động của thế giới.

     Thần thoại kể về những thần có phép màu giúp dân tạo ra thế giới vật chất. Thần thoại là hư cấu, dùng để giải thích các hiện tượng tự nhiên khi con người chưa hiểu rõ. Con người tin vào đấng siêu nhiên và tạo ra những vị thần lập quốc nổi tiếng.

     Truyện cổ tích được tạo ra từ trí tưởng tượng. Nhân vật chính trong truyện cổ tích thường là con người đi tìm kiếm hạnh phúc. Truyện cổ tích không dựa vào lịch sử, mà thay đổi theo thời gian và sự ra đời của con người.

     Truyền thuyết là sự kết hợp giữa lịch sử và hoang đường, nó phóng đại các hiện tượng, chi tiết trong câu chuyện và có nhiều chi tiết lịch sử có thật ở Việt Nam. Truyền thuyết không nói về xung đột giai cấp hay bất hòa gia đình, mà nói về những vấn đề lớn hơn, liên quan đến dân tộc, như tình yêu nước, sự sáng tạo các nhà nước nguyên sơ, tinh thần chống giặc, bươn trải của con người Việt Nam.

     Như vậy, chúng tôi hy vọng bạn đã có được những kiến thức cơ bản về truyền thuyết là gì. Truyền thuyết không chỉ là những câu chuyện kì ảo, hấp dẫn, mà còn là những bài học ý nghĩa, khích lệ tinh thần chiến đấu và yêu nước của người Việt.

     Bài viết trên đã giải đáp thắc mắc cho các câu hỏi Truyền thuyết là gì? Ví dụ về truyền thuyết? Đặc điểm của truyền thuyết? Truyền thuyết có phải thần thoại không? Phân biệt truyền thuyết với cổ tích?...Để cập nhật thêm các thông tin liên quan hoặc thông tin mới nhất các bạn có thể liên hệ với chúng tôi.

Liên hệ : 1900633720

Bài viết tham khảo:

Trình độ văn hoá là gì? Cách ghi trình độ văn hoá trong sơ yếu lý lịch

Tổng đài Nokia