Chiến tranh thế giới thứ nhất có tính chất, hậu quả kết cục thế nào?

Chiến tranh thế giới thứ nhất có tính chất, hậu quả kết cục thế nào?

     Chiến tranh thế giới thứ nhất hay còn gọi là đại chiến thế giới lần thứ nhất là một cuộc chiến tranh thế giới bắt nguồn tại châu Âu từ năm 1914 cho đến năm 1918. Cuộc chiến tranh là một trong những sự kiện có tầm ảnh hưởng lớn đến lịch sử thế giới. Hãy cùng chúng mình tìm hiểu về hậu quả của chiến tranh thế giới thứ nhất nhé!

1. Nguyên nhân nào dẫn đến chiến tranh thế giới thứ nhất?

1.1. Nguyên nhân sâu xa

     Vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, sự phát triển kinh tế và chính trị không đồng đều giữa các nước tư bản đã tạo ra sự thay đổi sâu sắc trong lực lượng và tương quan giữa các nước đế quốc. Ngoài các đế quốc "già" như Anh và Pháp với hệ thống thuộc địa rộng lớn, còn có các đế quốc "trẻ" như Mỹ, Đức và Nhật Bản, mặc dù phát triển kinh tế mạnh mẽ nhưng lại có ít thuộc địa.

     Thống kê cụ thể về diện tích và dân số thuộc địa của các nước đế quốc là như sau:

     Anh: Diện tích thuộc địa 34,9 triệu km2, dân số thuộc địa 403,6 triệu người.

     Pháp: Diện tích thuộc địa 55,6 triệu km2, dân số thuộc địa 55,6 triệu người.

     Mỹ: Diện tích thuộc địa 1,85 triệu km2, dân số thuộc địa 12 triệu người.

     Rõ ràng, sự phân chia thuộc địa giữa các nước đế quốc không đồng đều. Các đế quốc "trẻ" Mỹ, Đức, vv. đã phát triển về mặt kinh tế nhưng lại không có nhiều thuộc địa, trong khi các đế quốc "già" đã chiếm hữu hầu hết các vùng lãnh thổ thuộc địa. Mâu thuẫn về vấn đề thuộc địa giữa các nước đế quốc là không thể tránh khỏi và ngày càng trở nên căng thẳng.

     Đức, một đế quốc quyền lực với nền kinh tế và quân sự mạnh mẽ nhưng thiếu thuộc địa, đã đưa ra kế hoạch chiến tranh nhằm giành lãnh thổ thuộc địa và chia cắt thị trường. Cả Nhật và Mỹ cũng đã lập kế hoạch mở rộng lãnh thổ của mình. Do đó, từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20, các cuộc chiến tranh giành thuộc địa đã nổ ra ở nhiều nơi trên thế giới. Mâu thuẫn này không thể giải quyết thông qua đàm phán hay điều hòa, mà buộc phải dẫn đến những cuộc chiến tranh đẫm máu nhằm tái chiếm thuộc địa:

     Chiến tranh Trung-Nhật (1894-1895): Nhật Bản thôn tính Triều Tiên, Mãn Châu, Đài Loan, và Bành Hồ.

     Chiến tranh Mỹ-Tây Ban Nha (1898): Mỹ chiếm Philipin, Cuba, Puerto Rico, vv.

     Chiến tranh Anh-Bô-ơ (1899-1902): Anh chiếm Nam Phi.

     Chiến tranh Nga-Nhật (1904-1905): Nhật Bản đánh bại Nga và khẳng định quyền thống trị trên bán đảo Triều Tiên, Mãn Châu và Đảo Xa-kha-lin.

     Trong cuộc chiến tranh giành thuộc địa, Đức là quốc gia hung hãn nhất, vì họ có nềnkế hoạch mở rộng lãnh thổ rất tham vọng và động cơ nổi lên trong thời kỳ này. Đức tìm cách mở rộng vùng Einflussgebiet (vùng ảnh hưởng) của mình thông qua việc xâm lược các nước lân cận và thành lập các thuộc địa. Điều này đã dẫn đến cuộc chiến tranh thế giới đầu tiên (1914-1918) khi Đức và các đồng minh của họ chạm trán với các liên minh khác, bao gồm Anh, Pháp và Nga.

     Chiến tranh thế giới đầu tiên đã tạo ra một cuộc cách mạng trong hệ thống thuộc địa. Các đế quốc trực tiếp tham chiến, như Đức và Áo-Hung, đã mất các thuộc địa của mình sau cuộc chiến tranh. Đồng thời, những cuộc cách mạng độc lập và phong trào dân tộc đã trỗi dậy trong các thuộc địa, yêu cầu tự determination (tự quyết) và sự tự do. Những diễn biến này đã dẫn đến sự suy yếu và sụp đổ của hệ thống thuộc địa truyền thống.

     Sau cuộc chiến tranh thế giới đầu tiên, các hợp đồng quốc tế như Hiệp ước Versailles đã yêu cầu các đế quốc trả lại những thuộc địa đã bị chiếm đóng và tôn trọng quyền tự determination của các dân tộc. Việc này đã bắt đầu quá trình giải phóng và độc lập của nhiều nước thuộc địa trên khắp thế giới.

     Tuy nhiên, sự chấm dứt của hệ thống thuộc địa không diễn ra đồng thời và không đồng đều. Trong thời gian sau đó, nhiều nước thuộc địa đã đạt được độc lập, nhưng vẫn còn các vùng lãnh thổ vẫn nằm trong tay các đế quốc. Quá trình giải phóng và độc lập của các thuộc địa tiếp tục diễn ra trong những năm tiếp theo, đặc biệt sau cuộc chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945).

     Cuối cùng, hệ thống thuộc địa đã tan rã hoàn toàn trong thế kỷ 20. Sự nổi lên của chủ nghĩa dân tộc và quyền tự quyết đã tạo ra một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử thế giới, chấm dứt sự thống trị và áp bức của các đế quốc trên các vùng lãnh thổ khác.

1.2. Nguyên nhân trực tiếp

     Các quân phiệt Đức và Áo đã tận dụng cơ hội này để khởi xướng cuộc chiến tranh. Mặc dù đã có nhiều lời khuyên cảnh báo Thái tử không nên đến đây, nhưng Thái tử vẫn quyết định tới và cuối cùng bị ám sát bởi một nhóm người thuộc tổ chức Bàn tay Đen ám sát. Sự kiện này đã gây chấn động toàn cầu và trực tiếp dẫn đến cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất. Tuy nhiên, thực tế là nó chỉ là "giọt nước tràn ly" và một cái cớ để các bên chính thức khai chiến sau một thời gian dài chạy đua vũ trang và chuẩn bị chiến tranh. Chiến tranh đã xảy ra do sự mâu thuẫn giữa các quốc gia châu Âu đã tích tụ lâu nay, và các bên tham gia chiến tranh đã có những mâu thuẫn đối địch và mong muốn sử dụng vũ lực để tái phân chia thế giới.

2. Diễn biến của cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất

Giai đoạn thứ nhất (1914 -1916)
     Ngày 28 – 7 – 1914, Áo – Hung tuyên chiến với Xéc-bi, là nước được khối Hiệp ước ủng hộ.

     Ngày 1-8, Đức tuyên chiến với Nga.

     Ngày 3-8, tuyên chiến với Pháp.

     Ngày 4-8, Anh tuyên chiến với Đức.

Giai đoạn thứ hai (1917 – 1918)
     Tháng 2/1917, Cách mạng tháng Hai diễn ra ở Nga, buộc Mĩ phải sớm nhảy vào tham chiến và đứng về phe Hiệp ước (4 – 1917), vì thế phe Liên minh liên tiếp bị thất bại. 

     Cuối năm 1917, Phe Hiệp ước liên tiếp mở các cuộc tấn công làm cho đồng minh của Đức lần lượt đầu hàng.

     Ngày 11/11/1918, Đức đầu hàng đồng minh vô điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc với sự thất bại của phe Liên minh. Chiến tranh kết thúc với sự thất bại của phe Đức, Áo – Hung.

3. Hậu quả của cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất

     Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc với thất bại của phe Liên Minh, để lại những hậu quả tàn khốc và nặng nề cho nhân loại. Nhân dân lao động đối mặt với tình trạng khốn cùng ngày càng trầm trọng, đói rét, bệnh tật và những tai họa do chiến tranh gây ra ngày càng gia tăng. Trong hơn hai năm chiến tranh, gần 6 triệu người đã hy sinh và hơn 10 triệu người bị thương.

     Chiến tranh thế giới thứ nhất để lại hậu quả đáng kinh ngạc và lâu dài cho nhân loại. Cuộc chiến đã cướp đi hàng triệu sinh mạng và gây tổn thương cho những người vô tội, để lại những hậu quả vĩnh viễn cho cuộc sống của họ. Các đô thị, làng mạc, đường phố và cơ sở hạ tầng đã bị hủy hoại, chỉ còn lại đổ nát. Tổng số tiền mà các quốc gia đã chi tiêu trong cuộc chiến lên tới 85 tỷ đô la. Các nước châu Âu trở thành nợ nần đối với Mỹ. Một mình Mỹ đã thu lợi từ cuộc chiến qua việc bán vũ khí, không bị tàn phá bởi bom đạn, thu nhập quốc gia tăng gấp đôi và vốn đầu tư nước ngoài tăng gấp 4 lần. Nhật Bản đã chiếm được một số đảo từ Đức, nâng cao vị thế của mình ở khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương.

     Chiến tranh gây ra sự thay đổi lớn trong bản đồ chính trị châu Âu. Cuộc chiến đã dẫn đến sự sụp đổ của bốn đế quốc lớn là Nga, Đức, Áo-Hung và Ottoman, với các triều đình quân chủ kéo dài hàng trăm năm. Áo-Hung và Ottoman bị phân rã và mất vai trò cường quốc. Đức và Nga đều bị thu hẹp lãnh thổ. Sự phân rã của các đế quốc đã tạo ra nhiều quốc gia nhỏ và phân chia đầy chủ quan và quan liêu, gây ra những mâu thuẫn lộn xộn và không ổn định cho thế giới trong thời gian sau đó.

     Chiến tranh thế giới thứ nhất cũng đã ngay lập tức làm thay đổi hệ thống chính trị tại các quốc gia châu Âu. Ở Đức, hệ thống quân chủ bị lật đổ và Cộng hòa Weimar ra đời. Tuy nhiên, cộng hòa này đã gặp không ít khó khăn về mặt kinh tế và xã hội và chỉ tồn tại được 15 năm trước khi Adolf Hitler nắm quyền lực. Một trong những ảnh hưởng lâu dài của chiến tranh thế giới thứ nhất là sự ra đời của Liên Xô. Chiến tranh đã đẩy người dân Nga vào tình cảnh khốn cùng, và điều này đã thúc đẩy cuộc cách mạng tháng Mười thành công, mở đường cho Nhà nước Xô viết với chủ trương ủng hộ chủ nChiến tranh thế giới thứ nhất đã có những hậu quả đáng sợ và kéo dài cho nhân loại. Cuộc chiến đã cướp đi mạng sống và gây thương tích cho hàng triệu người, để lại những hệ lụy không thể phục hồi cho những người vô tội. Các thành phố, làng mạc, đường phố và cơ sở hạ tầng bị phá hủy, chỉ còn lại đổ nát. Tổng số tiền chi tiêu trong chiến tranh lên tới 85 tỷ đô la. Các quốc gia châu Âu trở thành nợ nần đối với Mỹ. Mỹ đã hưởng lợi từ cuộc chiến nhờ việc bán vũ khí, không chịu tổn thất từ bom đạn, thu nhập quốc gia tăng gấp đôi và vốn đầu tư ra nước ngoài tăng gấp 4 lần. Nhật Bản đã chiếm được một số đảo từ Đức, nâng cao vị thế ở khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương.

     Chiến tranh đã tạo ra sự thay đổi đáng kể trong bản đồ chính trị châu Âu. Các đế quốc lớn như Nga, Đức, Áo-Hung và Ottoman đã sụp đổ sau hàng trăm năm triều đại quân chủ. Áo-Hung và Ottoman bị phân rã và mất vai trò cường quốc. Đức và Nga đều bị thu hẹp lãnh thổ. Sự phân rã này đã dẫn đến sự hình thành nhiều quốc gia nhỏ và phân chia không ổn định, góp phần gây ra mâu thuẫn và không ổn định toàn cầu.

     Chiến tranh thế giới thứ nhất cũng ngay lập tức thay đổi hệ thống chính trị ở châu Âu. Ở Đức, hệ thống quân chủ bị lật đổ và Cộng hòa Weimar được thành lập. Tuy nhiên, cộng hòa này gặp nhiều khó khăn về mặt kinh tế và xã hội, và chỉ tồn tại được 15 năm trước khi Adolf Hitler nắm quyền. Một ảnh hưởng lâu dài của chiến tranh thế giới thứ nhất là sự ra đời của Liên Xô. Chiến tranh đã đẩy người dân Nga vào cảnh khốn cùng, điều này đã thúc đẩy thành công cuộc cách mạng tháng Mười, dẫn đến việc thành lập Nhà nước Xô viết với chủ trương ủng hộ chủ nghĩa xã hội và chống đế quốc và tư bản. Điều này khiến các nước phương Tây cảm thấy lo sợ và đề phòng sự lan truyền của Liên Xô.. 

Lời kết

     Trên đây là những chia sẻ của chúng mình về hậu quả của chiến tranh thế giới thứ 1 cùng những hệ luỵ mà nó để lại. Hy vọng những chia sẻ này sẽ khiến cho bạn đọc cảm thấy hài lòng. Hãy theo dõi chúng tôi để biết thêm nhiều thông tin hay và bổ ích nhé!

Liên hệ : 1900633720

Bài viết tham khảo:

Chiến tranh lạnh là gì? Nguyên nhân của chiến tranh lạnh

Tổng đài Goldsun