Di sản văn hóa phi vật thể là gì? Kể tên các di sản này tại Việt Nam

Di sản văn hóa phi vật thể là gì? Kể tên các di sản này tại Việt Nam

     Di sản văn hoá phi vật thể là gì? Hãy cùng theo chân chúng tôi cùng tìm hiểu chi tiết về khái niệm này cùng với những di sản tại Việt Nam nhé!

1. Di sản văn hóa phi vật thể là gì?

     Căn cứ theo khoản 1 điều 4 Luật di sản văn hóa 2001 (được sửa đổi, bổ sung bởi Theo Luật Di sản Văn hóa sửa đổi năm 2009, Di sản Văn hóa phi vật thể là những sản phẩm tinh thần liên quan đến cộng đồng hoặc cá nhân, cùng với các đối tượng và không gian văn hóa liên quan. Di sản này mang giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và thể hiện bản sắc của cộng đồng. Nó được tái tạo và truyền bá từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua phương pháp truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức khác như lễ hội, phong tục, bí quyết nghề nghiệp, ẩm thực truyền thống và trang phục truyền thống. Công ước năm 2003 của UNESCO đã từ chối việc xếp hạng Di sản Văn hóa phi vật thể, vì vậy không có khái niệm xếp hạng Di sản theo cấp tỉnh, cấp quốc gia hay cấp thế giới.

     Nhằm nâng cao nhận thức về tính cấp thiết của việc bảo tồn Di sản Văn hóa phi vật thể, Hội nghị lần thứ 3 của Ủy ban Liên chính phủ về Bảo tồn Di sản phi vật thể tại Istanbul đã lập ra hai danh sách sau:

     Danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

     Danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp

     Di sản Văn hóa phi vật thể bao gồm những yếu tố sau:

     Tiếng nói, chữ viết

     Văn hóa dân gian

     Nghệ thuật trình diễn truyền thống

     Phong tục và tín ngưỡng xã hội

     Lễ hội truyền thống

Nghề thủ công truyền thống

2. Danh sách di sản văn hóa phi vật thể tại Việt Nam

2.1. Di sản văn hóa phi vật thể đã được ghi danh

     Nhã Nhạc, Âm nhạc cung đình Việt Nam Thừa Thiên – Huế Đại diện cho nhân loại 2003

     Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng Đại diện cho nhân loại 2005

     Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Bắc Giang Đại diện cho nhân loại 2009

    Hát Ca trù Bắc Ninh, Bắc Giang, Hà Nam, Hà Tĩnh, Hải Dương, Hưng Yên, Nam Định, Nghệ An, Ninh Bình, Phú Thọ, Quảng Bình, Thái Bình, Thanh Hóa, Vĩnh Phúc, Hà Nội và Hải Phòng Cần được bảo tồn khẩn cấp 2009

     Hội Gióng ở Đền Sóc và Đền Phù Đổng Thành phố Hà Nội Đại diện cho nhân loại 2010

     Hát xoan Phú Thọ Đại diện cho nhân loại 2011

     Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương Phú Thọ Đại diện cho nhân loại 2012

     Đờn ca tài tử Nam Bộ An Giang, Bà Rịa-Vũng Tàu, Kiên Giang, Hậu Giang, Cà Mau, Bạc Liêu, Cần Thơ, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Trà Vinh, Đồng Tháp, Long An, Bến Tre, Tây Ninh, Bình Phước, Bình Thuận, Lâm Đồng, Đồng Nai, Bình Dương, Ninh Thuận, thành phố Hồ Chí Minh Đại diện cho nhân loại 2013

     Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh Nghệ An và Hà Tĩnh Đại diện cho nhân loại 2014

     Nghi lễ Kéo co Hàn Quốc, Philippines, Campuchia và Việt Nam (Lào Cai, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh) Đại diện cho nhân loại 2015

     Tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình, Hà Nội, Thái Bình, Hải Dương, Hưng Yên, Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Phú Thọ, Lạng Sơn, Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế và Thành phố Hồ Chí Minh Đại diện cho nhân loại 2016

     Bài chòi Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận thuộc miền Trung Việt Nam. Đại diện cho nhân loại 2017

     Nghi lễ Then của người Tày, Nùng và Thái Tỉnh Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Bắc Giang, Quảng Ninh và Thái Nguyên. Đại diện cho nhân loại 2019

Xòe Thái Tỉnh Yên Bái, Điện Biên, Lai Châu, Sơn La Đại diện cho nhân loại 2021

2.2. Đề cử trong các năm tiếp theo

     Nghề làm gốm của người Chăm Ninh Thuận, Bình Thuận Đại diện cho nhân loại 2022

     Nghề làm tranh Đông Hồ Tỉnh Bắc Ninh Cần phải bảo vệ khẩn cấp 2023

     Mo Mường Tỉnh Hòa Bình chủ trì cùng các tỉnh: Thanh Hóa, Phú Thọ, Ninh Bình, Sơn La, Hà Nội, Đắk Lắk. Đại diện cho nhân loại 2023

     Lễ Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam Tỉnh An Giang Đại diện cho nhân loại Đã ghi vào danh mục dự kiến

     Nghệ thuật Chèo đồng bằng sông Hồng Thái Bình chủ trì, các tỉnh phía Bắc phối hợp. Đại diện cho nhân loại 2021-2025

     Nghi lễ Cấp sắc của người Dao Yên Bái, Lào Cai, Hà Giang, Tuyên Quang, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Sơn La. Đại diện cho nhân loại 2025

     Tri thức và thực hành Thổ canh hốc đá của các dân tộc thiểu số vùng Cao nguyên đá Hà Giang Tỉnh Hà Giang Đại diện cho nhân loại Chưa rõ

     Nghệ thuật Dù Kê của người Khmer Sóc Trăng, An Giang và Trà Vinh Đại diện cho nhân loại Chưa rõ

     Võ cổ truyền Bình Định Tỉnh Bình Định Đại diện cho nhân loại Chưa rõ

     Nghệ thuật hát xẩm Ninh Bình chủ trì và các tỉnh: Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Thái Bình, Nam Định, Nghệ An, Thanh Hóa Đại diện cho nhân loại Chưa rõ

     Sử thi Tây Nguyên Tây Nguyên Cần phải bảo vệ khẩn cấp Chưa thực hiện

     Múa rối nước Bắc Ninh, Hà Nội, Hưng Yên, Hải Dương Đại diện cho nhân loại Đang hoãn

     Nghệ thuật Sơn mài Việt Nam: Nam Định (Làng sơn mài Cát Đằng), Bình Dương (Làng sơn mài Tương Bình Hiệp) và Hà Nội (Làng sơn mài Hạ Thái, Làng sơn mài Duyên Trường, Làng sơn mài Bối Khê và Làng sơn mài Sơn Đồng) Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản Đại diện cho nhân loại Đang hoãn

3. Ý nghĩa và cách bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể

3.1. Ý nghĩa của di sản văn hóa phi vật thể

     Di sản văn hóa phi vật thể mang những ý nghĩa quan trọng như sau:

     Bảo tồn và truyền lại công sức và vẻ đẹp của văn hóa truyền thống từ các thế hệ trước. Điều này giúp đảm bảo rằng những giá trị văn hóa quý giá không bị mất đi và vẫn tồn tại trong tương lai.

     Tạo ra cơ sở để các thế hệ sau có thể phát triển và tái tạo. Điều này thể hiện sự cam kết trong việc bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc, cập nhật văn hóa hiện đại mà vẫn giữ được bản sắc của dân tộc.

     Góp phần làm phong phú hơn nền văn hóa dân tộc cụ thể và đóng góp vào di sản văn hóa thế giới nói chung. Điều này tạo ra sự đa dạng và độc đáo, làm giàu di sản văn hóa toàn cầu.

     Tận dụng giá trị của di sản để tạo ra cơ hội phát triển du lịch và mở rộng khả năng khai thác trong các ngành nghề và lĩnh vực liên quan khác.

     Xây dựng một hình ảnh và dấu ấn riêng biệt cho mỗi quốc gia. Điều này tạo nên ấn tượng sâu sắc và đặc trưng văn hóa, lịch sử độc đáo của quốc gia đó với cộng đồng quốc tế. 

3.2. Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể

     Để bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, cần thực hiện những biện pháp sau:

     Nhận ra rằng nhiều di sản văn hóa phi vật thể đang đối mặt với nguy cơ mai một hoặc biến mất nếu không được bảo tồn và phát huy.

     Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể đồng nghĩa với việc đảm bảo rằng nó là một phần quan trọng của cuộc sống hiện tại và sẽ được truyền dạy cho các thế hệ tương lai. Các biện pháp bảo vệ nhằm mục tiêu duy trì sự sống, sự đổi mới và truyền đi của di sản.

     Các hoạt động bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể bao gồm việc xác định và ghi lại thông tin, nghiên cứu, bảo tồn, thúc đẩy, tăng cường và truyền dạy di sản. Đặc biệt, giáo dục chính quy và không chính quy cũng được coi là một phương tiện quan trọng để truyền đạt di sản, và có thể cải tạo lại những yếu tố đã mất đi.

     Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể cũng mang lại lợi ích kinh tế quan trọng, mặc dù không nhất thiết phải dựa vào hoạt động du lịch hoặc các hoạt động tạo ra thu nhập. Thay vào đó, cần tập trung vào việc tăng cường vai trò của di sản văn hóa phi vật thể trong xã hội và tích hợp nó vào các kế hoạch chính sách phát triển kinh tế.

Lời kết